In 2020 kwam de tweede druk uit van ons boek Waarderend leren in het voortgezet onderwijs. In het boek maken we recente inzichten uit de positieve psychologie toepasbaar voor de onderwijspraktijk. Thema’s als talent, mindset, motivatie en geluk komen uitgebreid aan de orde. Naast theorie biedt het veel concrete handvatten om direct mee aan de slag te gaan. Een handboek voor docenten die het beste in leerlingen naar boven willen halen!
Nieuwsgierig? Bestel ‘m bij onze uitgeverij Pica. Je kunt ook een kijkje nemen op de website met allerlei inspiratie rondom waarderend leren: Bouwen aan positief onderwijs
Hoe je waarderend leren in de praktijk brengt
De afgelopen jaren is er meer aandacht gekomen voor een waarderende benadering binnen het onderwijs: door de aandacht te richten op wat goed werkt en te onderzoeken hoe je dat kunt versterken, worden leerprocessen niet alleen effectiever maar ook leuker.
Op basis van wetenschappelijk onderzoek en ons werk op verschillende scholen formuleerden we zes principes die helpen om deze waarderende visie op leren en ontwikkelen in de klas en binnen de bredere schoolcontext in de praktijk te brengen. Je vindt ze in dit artikel.
Welbevinden van jongeren tijdens coronatijd
De uitbraak van Corona gaf veel mensen - jong en oud - een gevoel van onrust en zorgen. Zorgen over dierbaren met een kwetsbare gezondheid, onzekerheid over de toekomst, het ongemak van het thuis moeten blijven. Leerlingen hadden het niet gemakkelijk en voor docenten was het een periode waarin veel van hen gevraagd werd. Goed voor jezelf zorgen, was belangrijker dan ooit.
We hebben daarom een set oefeningen gemaakt die helpen om rust, ontspanning en focus te vinden. De oefeningen dragen bij aan mentaal welbevinden en veerkracht. Ze zijn bedoeld voor leerlingen en docenten. Na het eerste deel maakten we nog een tweede boekje.
Leren van en met elkaar: Collegiaal waarderend onderzoek
Steeds meer schoolbesturen kiezen voor een vorm van collegiale visitatie met als doel om met en van elkaar te leren, en zo de kwaliteit van het onderwijs in gezamenlijkheid te versterken. Samen met Eefje Teeuwisse ontwikkelde ik hiervoor het collegiaal waarderend onderzoek, met het oog op een hoge leeropbrengst voor zowel de ontvangende school als de bezoekende commissie. In dit artikel in De Nieuwe Meso beschrijven we de belangrijkste lessen die we geleerd hebben over deze collegiale visitaties.
Actie-onderzoek naar positief onderwijs
De afgelopen jaren groeit het idee dat er in het onderwijs, naast de academische vaardigheden en kennis, meer aandacht zou mogen zijn voor welbevinden, karakterontwikkeling en persoonsvorming. Ruimte voor zowel ‘skills of well-being’ naast de ’skills of achievement’ , zodat leerlingen vaardigheden verwerven die belangrijk zijn voor een evenwichtig en gelukkig leven.
Positief Onderwijs is een verzamelnaam voor aanpakken die zich daarop richten. Hoe kun je in school op een integrale manier zaken als werken vanuit je talent, omgaan met stress, bouwen aan relaties, doorzettingsvermogen en andere factoren die belangrijk zijn voor een gelukkig leven verweven? Zodat zowel docenten als leerlingen goed in hun vel zitten? Tijdens school, maar ook later…
In 2019 en 2020 deden we een praktijkonderzoek naar dit onderwerp. We ondersteunden en volgden vier scholen in hun zoektocht op dit gebied. Een mavo, een gymnasium, een internationale school en een schakelklas. Heel verschillende soorten instellingen, met elk hun eigen uitdagingen. Wat maakt dat ze ermee aan de slag willen? Hoe pakken ze dat aan?
Vorig jaar presenteerden we het eerste deel van ons rapport. Nu is ook deel 2 gereed. Met: een literatuurstudie (wat is positief onderwijs?), een verkenning van redenen om hiermee aan de slag te willen als school en vier leerzame praktijkverhalen.
Samen bouwen aan positief onderwijs. Wat kun je als schoolleider doen?
In toenemende mate besteden scholen aandacht aan zaken als talent, welbevinden, motivatie, weerbaarheid en creativiteit. Positief onderwijs is de verzamelnaam voor alles wat een school doet om bewust te werken aan een balans tussen aandacht voor prestaties en voor welbevinden, zowel van leerlingen, als van docenten. In dit artikel beschrijven Saskia Tjepkema, Eefje Teeuwisse en ik wat een schoolleider kan doen om in de school met positief onderwijs aan de slag te gaan.
Versterken van talent, plezier en motivatie op school
Scholen zijn op zoek naar manieren om het leerproces zo vorm te geven dat leerlingen gemotiveerd naar school gaan, ontdekken waar ze goed in zijn en met vertrouwen in zichzelf en hun eigen mogelijkheden de toekomst in gaan. Manieren die zowel het leerplezier, de mate van zelfvertrouwen en de prestaties van leerlingen ten goede komen, als het werkplezier van docenten. Dit artikel in het Tijdschrift voor Positieve Psychologie biedt handvatten hoe docenten en schoolleiders hier in de praktijk invulling aan kunnen geven.
Toetsing als krachtige bijdrage aan het leerproces
Op veel scholen leeft de vraag hoe de wijze waarop we toetsen meer onder steunend kan zijn aan het leerproces. Docenten ervaren dat veel leerlingen van toets naar toets leren en zonder cijfers niet makkelijk te motiveren zijn om ergens hun best voor te doen. Ook levert het grote aantal toetsen, die allemaal gemaakt, nagekeken en nabesproken dienen te worden, een hoge werkdruk op. Daarbij merken docenten en mentoren dat een deel van de leerlingen gebukt gaat onder een hoge prestatiedruk en stress ervaart door de hoeveelheid toetsen en het belang dat ze hechten aan het halen van goede cijfers.
Deze observaties vormden de aanleiding voor de Stichting Het Zelfstandig Gymnasium om onderzoek te willen doen naar een wijze van toetsing die bijdraagt aan het leren en de motivatie van leerlingen. Ruim 80 docenten verspreid over 14 scholen hebben gedurende een schooljaar geëxperimenteerd met andere vormen van toetsing.
In dit artikel beschrijven we de belangrijkste inzichten die we tijdens het onderzoek hebben opgedaan.
Zo vergroot je de motivatie van leerlingen op school
Op veel scholen is de motivatie van leerlingen een hot topic. Docenten geven aan vaak hard te moeten werken om leerlingen aan het leren te krijgen. Dit frustreert, niet alleen omdat het veel energie vraagt, maar ook omdat docenten zien dat leerlingen niet hun volledige potentieel benutten. In 2016 hebben we, om meer grip te krijgen op dit vraagstuk, met zeven gymnasia opgetrokken die een onderzoek uitvoerden naar het verhogen van de motivatie van leerlingen. In deze periode deden we een aantal interessante observaties. Ons doel hiermee is om het gesprek over motivatie binnen scholen aan te jagen. Je leest er in dit artikel meer over.
In ons vervolgonderzoek in 2017 verkenden we wat docenten binnen en buiten de les kunnen doen om de motivatie van leerlingen op school te versterken. Zo bleek het vergroten van autonomie een krachtig middel om motivatie een boost te geven. Deze en andere bevindingen die we tijdens het onderzoek deden zijn terug te lezen in het artikel ‘Motiveren van leerlingen: prikkelen voor wat moet of ondersteunen van eigen nieuwsgierigheid?’.
Waar wacht je nog op? Een eerste blog in een reeks over loopbaanvraagstukken
Je verveelt je op je werk. Je weet wat je níet wilt, maar wat wil je wel? Of je hebt juíst veel ideeën over wat je wilt doen, maar je ziet door de bomen het bos niet meer. Je wilt naar een betere werk-privé balans, maar weet niet hoe. Of je twijfelt over een nieuwe functie die je wordt aangeboden. Herkenbaar? Het zijn vragen die veel mensen bezighouden. Logisch, want werken aan je loopbaan is een proces dat nooit af is. Je kunt nu eenmaal niet voorspellen hoe je werksituatie er over een paar jaar uit zal zien. En dus hoor je overal om je heen dat je actief met je loopbaan aan de slag moet. Oké denk je. En: Hoe doe je dat?
Kiezen doet geen pijn
Ben jij iemand die veel leuk vindt maar verlamd raakt door de vele mogelijkheden? Je bent nieuwsgierig, ziet en bedenkt van alles maar maakt geen keuzes. Het kan richting geven wanneer je weet wat echt belangrijk voor je is. In deze eerste blog in een reeks over loopbaanvraagstukken deel ik twee oefeningen voor mensen die lastig kunnen kiezen.
Vind de rode draad
Vind je eigenlijk alles wel leuk? Deze eerste oefening helpt de rode draad te vinden in wat je belangrijk vindt en wat je graag doet. Je start door tien tot vijftien banen op te schrijven die je gaaf of interessant lijken. Dit kunnen beroepen zijn of functies in organisaties, maar ook creatieve ideeën voor een bedrijf. Komen er in je hoofd belemmeringen op als “daar heb ik geen diploma voor” of “dat kan ik nooit met thuis combineren”? Parkeer die gedachten en schrijf het beroep gewoon op. Het gaat er niet om dat je daadwerkelijk toe gaat werken naar één van de deze banen. Deze oefening helpt je vooral bij het uitvinden wat jou in deze banen zo aanspreekt.
Door naar stap twee. Benoem bij iedere baan op je lijstje drie aspecten die je aantrekkelijk vindt. Bijvoorbeeld ‘in een hecht team werken’, ‘intellectuele uitdaging’, ‘veel vrijheid’ of ‘tastbare resultaten behalen’. Door dit te doen trek je datgene wat je aanspreekt los van de baan en krijg je zicht op de essentie. Als het goed is heb je nu een overzicht met allerlei aantrekkelijke werkaspecten. Kijk er eens naar: Wat valt je op? Welke aspecten komen vaker terug? Wat zegt het over wat jij belangrijk vindt?
Als stap drie maak je vervolgens een top vijf van de belangrijkste aspecten.
Daarna kun je verschillende paden inslaan:
· Kijk of je deze aspecten een grotere rol kunt geven in je huidige werk. Ga praten met collega’s of je leidinggevende en kijk of je je takenpakket kunt aanpassen of een project kunt doen dat past bij die aspecten. Of zoek samenwerking op met collega’s die jou inspireren of van wie je kunt leren. Het werkboek Aan de slag met Job Craften kan je hierbij verder helpen.
· Om je zoektocht naar nieuw werk te vergemakkelijken helpt het om goed zicht te krijgen op je talenten. Bijvoorbeeld door te bedenken wat je hebt ingezet aan kwaliteiten in recente successen die je hebt behaald. In dit artikel vind je meer mogelijkheden om je talenten in kaart te brengen. Kijk nadat je dit gedaan hebt nog eens naar je top vijf. Bij welke aspecten passen je talenten het beste? Dit zijn doorgaans de aspecten die je het meeste energie zullen opleveren en je het gemakkelijkste af zullen gaan. Je hebt nu twee of drie aspecten waarop je je kunt focussen in het zoeken naar ander werk.
Verander door te doen
Een tweede manier om keuzes te maken in je loopbaan, is gelijk ervaring op gaan doen in banen die je inspireren. Zonder dat je al precies weet waar je uitkomt. Herminia Ibarra, hoogleraar bij Insead, beschrijft deze aanpak in haar boek Working Identity. Zij schrijft: ‘By far the biggest mistake people make when trying to change careers is to delay taking the first step until they have settled on a destination’.
In de praktijk betekent dit meelopen met iemand met een inspirerende baan of onderneming, je als vrijwilliger inzetten of naar bijeenkomsten gaan om mensen te ontmoeten die je meer kunnen vertellen. Met andere woorden, begin met één stap te zetten, blijf lopen en ontdek waar dat je brengt.
Laura van Bouchout nam dit advies heel serieus. Niet meer wetend wat voor werk ze moest gaan doen en naarstig op zoek naar meer werkgeluk, besloot ze een half jaar lang 30 potentiële droombanen uit te proberen. Ze nam een parttime baan en zette zich in de overige tijd vrijwillig in op 29 andere werkvloeren. Ze schreef er een boek over en vond uiteindelijk haar bestemming in de journalistiek.
In deze blogreeks bespreken we verschillende oefeningen die wij behulpzaam vinden. En we zijn daarin ook nieuwsgierig naar successen van jullie. Wat heeft jou geholpen om keuzes te maken in je loopbaan? En waar heeft dat jou gebracht? Leuk als je het met ons wilt delen! Neem hier contact op.
Met dank aan Peter van Camp voor onze inspirerende gesprekken. Voor loopbaancoaching in België verwijs ik je graag door naar Peter.